پژوهشی در فناوری‌های‌ هنریِ ساخت زیورآلات نقره‌ای زنان در سیستان و بلوچستان

زیورآلات فلزی سنتی و بومی بانوان در سیستان و بلوچستان از آثار زینتی مهم بوده که تا چند دهه پیش استفاده می‏شده است. این آثار که در طرح‏ها و مدل‏های گوناگون ساخته می‏شده از شاخص‏ترین دست‏ساخته‏های هنری جنوب‏شرق است که امروزه رو به فراموشی رفته و به مطالعه و تحقیق در این زمینه نیاز دارد. به همین منظور، در این مقاله سعی شده است با مطالعة زیورآلات سنتی بانوان بلوچ به بررسی روش‏های ساخت، ساختار و چیستی مواد مورد استفادة آن‌ها پرداخته شود. ازاین‌رو، در مطالعة حاضر 9 نمونه از زیورآلات مرسوم زنان بلوچی مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته‏اند و روی آن‌ها آزمایش‏هایی همچون متالوگرافی (OM)، رادیوگرافی، سی‏تی‌اسکن (CT-Scan)، آنالیز پراش پرتوی ایکس (XRD) و آنالیز فلورسانس اشعة ایکس (XRF) انجام گرفته است. بررسی‏ها و آزمایش‏های ساختارشناسی زیورآلات فلزی نشان داد پایة فلزی اصلی آثار تماماً از آلیاژ نقره‌ـ مس است و با ساختار یوتکتیک و با روش‏های ریخته‏گری ساخته شده‏اند. به‏طوری‌که آزمایش‏های عنصری و ترکیبی دو عنصر نقره و مس را به ترتیب با بیشترین میزان در ترکیب نوع آلیاژ شناسایی کرده است. همچنین، نوع اتصالات، لحیم‏کاری و مغز فلزی زیورآلات توسط بررسی‏های رادیوگرافی و سی‏تی‌اسکن بررسی شده است.